Polymetaal

Normaal gesproken wordt deze etspers verstuurd door een transporteur. U ontvangt de pers dan soms op een pallet. De pallet is omwikkeld met karton en plastic folie.

• Verwijder de verpakking.
• Als de pers op de pallet staat. Verwijder de schroeven waarmee de pers op de pallet vastgezet is en schuif de pers voorzichtig (het liefst met 2 personen) van de pallet
• Verwijder de houten blokjes onder de drukspindels. Deze houten blokjes zijn alleen functioneel tijdens het transport. Hiermee wordt voorkomen dat de bovenrol gaat "dansen" tijdens het transport.
• Maak de beide rollen van de pers schoon en droog. Ter bescherming zijn de rollen ingepakt met vet, plastic folie en papier. Met een "stanley-mes" kan men voorzichtig, overdwars, een ondiepe snede maken in de verpakking en deze vervolgens verwijderen. Daarna met een oplosmiddel (wasbenzine bijvoorbeeld) het vet van de rollen verwijderen. U kunt daarvoor het papier gebruiken waarmee de rollen zijn ingepakt.
• Als de rollen schoon zijn kan het bed weer tussen de rollen worden geplaatst. De stalen rollen worden gemaakt op een draaibank. Vandaar dat er fijne groeven soms kunnen worden gezien aan het oppervlak. Dit is geen probleem voor het drukken.
• Het bed heeft een zijgeleiding. Deze hoeft normaal gesproken niet te worden versteld. Er is wel een zeskantstiftsleutel meegeleverd voor het geval dat de zijgeleiding moet worden versteld.
• Het kan zijn dat het spaakwiel los is meegeleverd of dat het spaakwiel nog op de pers moet worden gemonteerd. In dat laatste geval schuift men de naaf van het spaakwiel over de astap. Hierbij rekening houdend met de plaats van de spie. Het kan zijn dat een paar tikken met een houten hamer of plastic hamer nodig zijn om het spaakwiel op de plaats te krijgen. In de naaf is een stelschroef met binnenzeskant aangebracht om het spaakwiel vast te zetten. Ook hiervoor is een zeskantstifsleutel meegeleverd.
• Onder de drukspindels ziet u een "drukplaat" die op het lagerblok van de bovenrol rust. Als u wilt kunt u tussen deze drukplaat en het lagerblok, wat karton of leer plaatsen. Tegenwoordig heeft dat echter geen functie meer. Het is nog een erfenis uit de tijd dat zijframes van persen van gietijzer waren. Gietijzer kan weinig trekspanning verdragen en breekt snel. Als er indertijd zich een calamiteit voordeed met een gietijzeren pers, waardoor de zijframes teveel belast werden, zorgde het stapeltje leer voor wat demping, zodat de kant op breuk verminderd werd.
• Het bed is gemaakt van een harde kunststof. Er is geen plastic in verwerkt. Het is een "laminaat van vellen papier, gedrenkt in hars, en onder grote druk samengeperst". Vervolgens is het bed aan beide kanten voorzien van een witte melaminelaag. Het bed moet enigszins kunnen "kantelen" in de pers. Die kanteling zal, normaal niet meer zijn dan 1 of 2 mm. Dit is normaal, en heeft geen invloed op het drukken. Dit is noodzakelijk om zeker te zijn dat het bed altijd contact heeft met de onderrol. De onderrol drijft namelijk het bed aan. Het bed is voorzien van houten stoppen, om te voorkomen dat het bed eenvoudig uit de pers kan vallen.

Door middel van druk wordt het papier in de groeven van de geëtste of gegraveerde plaat gedrukt. In de groeven bevindt zich de etsinkt. Als het papier soepel en absorberend is, zal het de inkt opnemen. Op deze manier ontstaat het beeld op het papier. Er is vaak discussie over het gebruik van vilt. In Angelsaksische landen is de traditie "swanskin, pusher en catcher". De swanskin maakt contact met het papier. Echter, drie lappen vilt is voor normaal etswerk wat overdreven. Een vilt van 3 mm dik (geperst vilt) is normaal voldoende. Soms wordt er een tweede vilt gebruikt om de drukrol te beschermen tegen vocht. Immers het papier is vochtig, en dit vocht wordt gedeeltelijk opgenomen door het vilt. Vervang dit vilt als het te vochtig is geworden en laat het drogen. Het tweede vilt dat contact met de rol maakt, blijft dan droog.

Des te meer lagen vilt er worden gebruikt, des te meer druk zal er moeten worden toegepast, om hetzelfde resultaat te krijgen. Immers, bij veel lagen vilt is de "contactlijn" van het papier en te plaat breed, waardoor er minder kracht wordt uitgeoefend per cm2. Gebruik daarom niet meer vilt dan nodig. In sommige gevallen is het nodig om meer vilt te gebruiken; bijvoorbeeld bij blinddrukken, of bij zeer diepe etsingen.

Normaal wordt bij een etspers geperst wolvilt gebruikt. Dat zijn lappen vilt waarbij de wolvezels door enige verlijming bijelkaar gehouden worden. Er bestaat ook geweven vilt. Bij dit vilt worden de wolvezels bijelkaar gehouden door een geweven structuur in het vilt. Geweven vilt is daardoor iets zachter dan geperst vilt. Het is wel belangrijk dat de geweven structuur niet te dominant is in het vilt, anders zie je de geweven structuur soms in een afdruk. Er zijn, in theorie, situaties denkbaar waarbij geweven vilt wat fijnere details kan weergeven dan geperst vilt. Echter, in 99% van de gevallen is geperst vilt voldoende.

De pers is uitgerust met een tandwielvertraging. Daardoor is het gemakkelijker om aan het wiel te draaien. Ook komt het de drukkwaliteit ten goede omdat de "afdruksnelheid" regelmatiger zal zijn dan bij een etspers zonder tandwielvertraging.

Het instellen van de druk is belangrijk. Daartoe heeft de pers twee "drukspindels". Het instellen van de druk is een kwestie van gevoel en proefdrukken. De stand van de spindel zegt weinig over de druk die wordt uitgeoefend. Draai met de hand de drukspindels gelijkmatig aan, zodanig dat de draaiweerstand gevoelsmatig ongeveer aan beide kanten hetzelfde is. Probeer vervolgens een druk te maken, en pas de druk aan indien gewenst.

Een juiste druk is van veel factoren afhankelijk. Het gebruikte papier is belangrijk. Etspapier dient zacht te zijn (soepel) en samendrukbaar. Immers het papier moet in de vezels gedrukt worden. Het papier mag verlijmd zijn, maar liever niet aan de oppervlakte. Het is geen probleem als het papier in de massa verlijmd is. Immers, lijm sluit papiervezels af, waardoor het papier minder goed de inkt op kan nemen. Ook ongelijmd papier kan worden gebruikt; hiervoor worden vaak de termen "waterleaf" of "koperdruk" gebruikt.

De pers kan, met enige aanpassingen ook worden gebruikt voor hoogdruk (lino's, houtsneden, typografie). Druk echter nooit een hoogdrukvorm af alsof het een etsplaat is. Dat gaat altijd verkeerd.

Als de etspers voor hoogdruk gebruikt wordt moeten er op het bed twee "druklijsten" worden aagebracht. Wat ja dan in feite doet is een imitatie van een "proefdrukpers".

De druklijsten dienen er voor om de krachten over te brengen. Als de krachten via de drukvorm zouden worden overgebracht, is de kans groot dat het papier tijdens het drukken gaat verschuiven, of dat de drukvorm beschadigd wordt. De hoogte van de druklijsten moet zodanig worden aangepast dat de meeste druk via de lijsten loopt en niet via de drukvorm. Dit is een kwestie van "ondervullen" van de lijsten met bijvoorbeeld stroken papier, totdat het juiste drukresultaat bereikt is.

Ook is het verstandig om een vlakke plaat (bijvoorbeeld kunststof van 3 -5 mm dik). Over het papier en de drukvorm te leggen. Dit vermindert ook de kans op het verschuiven van het papier tijdens het drukken.

Sommigen gebruiken ook nog vilt tijdens het drukken van een drukvorm. Dit kan helpen om enige oneffenheden in de drukvorm (bijvoorbeeld bij houtsnede) te compenseren. Leg echter wel het vilt OP de kunststof plaat en niet er onder.

De lagers in de bovenrol en de onderrol hoeven niet te worden gesmeerd. Dit zijn afgesloten kogellagers die voorzien zijn van vet. Het belangrijkste is om de drukspindels zo nu en dan te voorzien van vet (normaal "kogellagervet" uit de bouwmarkt is prima). Ook de punten van de drukspindels dienen zo nu en dan te worden gesmeerd met vet. De aandrijfas is gelagerd in zelfsmerende bronzen glijlagers en behoeven geen onderhoud. Ook de tandwielkast is voor altijd voorzien van vet.

Het onderhoud van de rollen, boven en onder, is belangrijk. Om te voorkomen dat de walsen gaan roesten is het belangrijk dat de pers in een droge ruimte staat. Als er met etszuur (salpeterzuur of iets dergelijks) is het belangrijk dat het etsen niet in dezelfde ruimte wordt gedaan als het drukken. De dampen van het salpeterzuur tasten niet alleen uw gezondheid aan, maar ook de rollen van de etspers. Als er met ijzerchloride wordt geëtst is het een minder groot probleem omdat daarbij geen dampen vrijkomen.

Als de pers voor een lange tijd niet wordt gebruikt, is het verstandig om de rollen te voorzien van een roestwerend laagje. Dat kan van alles zijn; "Tectyl" (automaterialenhandel), kogellagervet, harde etsgrond, litho-vernis, haarspray, e.d.

Deze etspers is handgedreven, hetgeen het veiligheidsrisico beperkt. Als één persoon bezig is met drukken is het risico nog beperkter, immers hij/zij kan niet tijdens het draaien aan het spaakwiel in de buurt komen van andere potentieel gevaarlijke onderdelen. Echter bij een situatie zoals in het onderwijs of in een grafische werkplaats is het denkbaar dat er meerdere mensen in de buurt van de etspers staan. Neem dan de volgende maatregelen in acht (gedeeltelijk overgenomen van veiligheidsmaatregelen bij "metaalwalsen" in de industrie):

• Zorg altijd dat je minimaal 30 cm verwijderd blijft van de bovenste drukrol.
• Gebruik geen handschoenen of lange loszittende kleding

In het verleden, bij "oude" persen, is het helaas voorgekomen dat het bed (soms nog van zwaar staal) uit een pers viel. Dit kan tot grote schade en verwondingen leiden.
Daarom is het bed van deze pers, aan beide kanten (en boven- en onder) voorzien van houten stoppen. Daardoor is het, bij normaal gebruik, onmogelijk dat het bed uit de pers valt. Dit geldt zowel als de pers als etspers gebruikt wordt en ook als de pers als hoogdrukpers gebruikt wordt. Als de pers als hoogdrukpers gebruikt wordt, is het mogelijk dat de drukvorm hoger is dan de houten eindstoppen op de bovenkant van het bed. In dat geval verliezen deze eindstoppen hun veiligheidsfunctie. Daarom zijn er ook aan de onderkant eindstoppen gemonteerd, die het bed stoppen zodra de onderrrol wordt geraakt.

Sommigen vragen zich af waarom we eindstoppen aan de bovenkant monteren. De drukker kan dan zien dat er eindstoppen zijn, hetgeen bijdraagt aan een gevoel van veiligheid tijdens het gebruik van de pers.