!
|
Fotopolymeer in emulsie Handleiding geschreven voor Polymetaal, Leiden door Wouter Ferro Wouter 2012 Snelle handleiding:
Inleiding
Deze emulsie is geschikt om op te rollen of eventueel te kwasten op een metaalplaat en dan het beeld te belichten om vervolgens in het metaal te etsen. Het kan in die zin dienen ter vervanging van een dunne fotopolymeer film. Deze fotopolymeer is niet geschikt om "intaglio-type" te doen, waarbij er alleen wordt "geëtst" in de fotopolymeerlaag en niet in de drager (metaalplaat). Dit is in tegenstelling tot films als Imagon, Z*Acryl en DK3 films (vanwege hun dikte van ongeveer 50 micron). De emulsie wordt geleverd als een blauwe, stroperige vloeistof in een verpakking van 200 g of 1000 gr in een plastic pot. Omdat het materiaal UV gevoelig is dient het in het donker bewaard te worden. Hanteren kan niet bij daglicht, wel bij kunstlicht, zoals tl (want dit bevat geen UV), maar probeer dit zo kort mogelijk te houden. Prepareren vandeplaat: De ondergrond dient goed ontvet en zonder oxiden te zijn. Omdat in het metaal geëtst wordt is een gepolijst oppervlak gewenst. Ga daarom uit van gepolijste koper (eventueel zink) plaat. Indien gewenst kan de plaat eerst met koperpoets o.i.d. geheel glad gemaakt worden. Maak de plaat schoon en vetvrij (normaal gesproken koper, maar andere metalen kunnen ook) met een sponsje en soja saus. Gebruik geen schuurpapier of andere schurende middelen omdat er in de plaat wordt geëtst. Spoel af met ruim water. Wanneer het water geheel glad van de plaat loopt is hij ontvet. Maak de plaat goed droog met papier en/of lap. Opbrengen van fotopolymeer emulsie:
Leg de schone koperplaat op schoon papier op een gladde ondergrond. Neem met een spatel een lik emulsie uit de pot en leg die op een gladde plaat (bijv. glas of harde kunststof zoals Trespa). Indien gewenst kan 1-4 druppeltjes verdunner (‘Photo Emulsion Reducer’, zie foto rechts) toegevoegd worden om de emulsie te minder stroperig te maken en meng dit dooreen met de spatel. Met een rubberen roller, van goede kwaliteit, uitrollen totdat een gelijkmatige film is verkregen. Gebruik dit als depot en rol op een 2e plek hiermee verder, zodat een dunnere film ontstaat. Als deze gelijkmatig is geworden, kunt u hiermee de plaat oprollen. Zorg voor een gelijkmatige, dunne laag over de gehele plaat. Rol eventueel ook kruislings. Eventueel kan de emulsie met verdunner ook opgebracht worden met een kwast. Streef naar een dunne, gelijkmatige laag. Harden en opslaan:
Laat de plaat ½ uur drogen/harden in een droogkast bij ca. 60 °C of meer en zonder licht. Daarna in het donker laten afkoelen en minimaal 1 uur laten liggen. De plaat mag niet meer plakkerig zijn. Ook na deze periode platen beter niet stapelen. In dit stadium kunnen platen meerdere dagen in het donker bewaard worden zonder verdere behandeling. Een lichtdichte doos kan hierbij goed van pas komen. Gereedschap reinigen:
De emulsie laat zich, ook na droging, goed verwijderen met een geconcentreerde soda oplossing van 100 gram per liter of met ‘Dasty’ ontvetter (te koop bij Wibra winkels). Gebruik hierbij poetspapier of een lap of een sponsje en spoel goed na. (‘Dasty’ is vrij agressief, daarom beter niet als spray gebruiken.) Belichten: Gebruik een UV bron als voor andere fotopolymeer producten. De emulsie is iets minder gevoelig dan DK fotopolymeer film. Als richtlijn: 50 % langer belichten. N.B. Het is sterk aan te bevelen voor uw eigen opstelling proef belichtingen te doen met verschillende belichtingstijden. Belicht een transparant met een halftoon afbeelding. Bij geheel zwarte delen in de afbeelding moet een aparte belichting met een aquatint raster gedaan worden. Of, alternatief, kan men na ontwikkelen een aquatint op acrylaat basis aanbrengen. Ontwikkelen: Dek de achterkant van uw plaat af met tape of plakplastic ter bescherming voor etsbad dat later volgt. Ontwikkel de belichte fotopolymeer in een soda bad van 5 gram per liter. Veeg zachtjes met een sponsje over de hele plaat. Het beeld wordt snel zichtbaar. Na ca. 1 minuut is in de donkere partijen het koper bloot komen te liggen. Stop het ontwikkelen door goed te spoelen met water. Eventueel , voor een snelle stop, eerst sprayen met een beetje azijn. Om te testen of het koper inderdaad open is, kan de plaat enige seconden in het etsbad (bijv. ijzerchloride FeCl) gehouden worden. Daarna goed afspoelen en controleren of het koper gebeten werd. Zelfs een heel dun laagje fotopolymeer kan het metaal afschermen. Indien niet open nogmaals een korte tijd (probeer ¼ tot ½ minuut) in het soda bad ontwikkelen. N.B. Indien te ver wordt door ontwikkeld zullen details van de afbeelding verdwijnen. Hierna nogmaals testen in het etsbad. Nu kan de plaat nogmaals met UV belicht worden om de overgebleven fotopolymeer te harden. 2-3 x de normale belichtingstijd is voldoende. Enige tijd laten liggen in daglicht heeft hetzelfde effect. Indien gewenst nu de plaat de-oxyderen en drogen en acryl aquatint opspuiten. Ook kunnen correcties met stopout worden uitgevoerd. Hard eventuele aquatint en stopout op de normale manier. Etsen: Plaats de plaat voor de gewenste tijd in het etsbad. Dit kan ook in fasen om verder te werken met stopout. Strippen: Leg de plaat een paar minuten in een soda oplossing van 100 g/l om de fotopolymeer laag te verwijde3ren. Eventueel hierbij met een zachte borstel vegen om het proces te versnellen. Goed naspoelen en drogen. Hierna kan de koperplaat worden afgedrukt dan wel met andere technieken verder worden bewerkt. Opmerkingen en problemen en mogelijke oplossingen:
Het wordt sterk aanbevolen uw specifieke systeem te testen. Op basis van de hierboven gegeven tijden, concentraties etc. zult u voor uw systeem de juiste parameters moeten vinden. Huishoudsoda en kraanwater zullen voldoen. Variaties in waterkwaliteit zullen wel invloed hebben maar m.i. hebben bijvoorbeeld laagdikte van de fotopolymeer en omgevingstemperatuur sterkere effecten. - Als in het eindresultaat blanke delen toch toon krijgen: Dekt de fotopolymeer laag misschien niet genoeg? Breng een iets dikkere laag op. Probeer ook kruislings op te rollen om een goede dekking zonder gaatjes te verkrijgen. - Als de fotopolymeer bij het ontwikkelen overal loslaat: Was de plaat echt goed ontvet? Was de hardingsfase lang genoeg en warm genoeg? Heeft de plaat lang genoeg gelegen na de harding? - Als de ontwikkeling heel snel gaat: Verlaag de concentratie soda bijvoorbeeld naar 4 of 3 g/l. - Als bij ontwikkelen overal de fotopolymeer oplost: Was de belichtingstijd genoeg? Was er goed contact tussen transparanten plaat met fotopolymeer? - Als er geen beeld opkomt bij ontwikkelen en fotopolymeer blijft over de gehele plaat aanwezig: Is de plaat in het daglicht geweest of heeft lang in enig licht gelegen?
|
